Lại tạm ngưng đăng ký xe máy ở Hà Nội ư?

Hải Văn

Cuối tuần qua, tại cuộc họp của lãnh đạo UBND TP Hà Nội bàn về giải pháp giảm tai nạn và kiềm chế ùn tắc giao thông, đại diện Công an Hà Nội kiến nghị: thành phố sẽ tạm ngưng đăng ký xe máy trong ít nhất 2-3 năm trước mắt. Công luận không thể hiểu những phân tích khoa học, kinh tế, xã hội, và pháp lý nào đã đưa đến một đề xuất "bổn cũ soạn lại" như vậy. Trước tiên chúng tôi xin chia sẻ: Cảnh sát giao thông thủ đô với quân số cỡ một ngàn như hiện nay, khó có cách gì xử lý hữu hiệu tình trạng kẹt xe toàn thành được, và nhiệm vụ của lực lượng này trong những năm tới chắc chắn sẽ mỗi lúc một nặng nề, vì bài toán giao thông của Hà Nội cực kỳ nan giải do quỹ đường không tăng, vận tải công cộng chưa hợp lý và còn quá thiếu, trong khi dân số và phương tiện giao thông cá nhân vì nhiều lý do lại tăng chóng mặt, và ý thức của người tham gia giao thông cũng còn vô số điều phải bàn. Còn bây giờ chúng tôi xin chứng minh: đề xuất tạm ngưng đăng ký xe máy ở Hà Nội là hoàn toàn không nên đưa ra thực thi, vì nếu có thực thi thì trong tình hình hiện nay cũng sẽ cầm chắc là không đạt lấy được một phần nhỏ kết quả mong đợi. Trên phương diện pháp lý, quyết định tạm ngưng đăng ký xe máy ở Hà Nội là một quyết định có vấn đề. Luật Dân sự cho phép mỗi công dân đều có quyền mua và sở hữu những tài sản không phải là hàng quốc cấm, không phải là hàng trốn thuế. Nhà nước có trách nhiệm ghi nhận quyền sở hữu của nhân dân mà trong trường hợp xe máy là phải cấp giấy đăng ký cho dân. Muốn cấm công dân mua và sở hữu một loại tài sản thông thường nào đó, cần phải dựa vào một văn bản pháp quy ở cấp tương đương Luật Dân sự. Hà Nội không thể viện cớ đặc thù thủ đô hay suy diễn Pháp lệnh thủ đô để tự cho mình ra một quyết định như vậy, vì Pháp lệnh dù có quy định gì chăng nữa cũng không thể nào cao hơn một bộ luật. Nói gọn, muốn ngưng có thời hạn hay vô thời hạn việc đăng ký xe máy thì trước tiên phải có một sự thay đổi luật, mà việc này thì thành phố chỉ có thể đề nghị mà thôi. Về phương diện kinh tế, việc ngưng đăng ký chỉ ở riêng Hà Nội, chắc chắn sẽ không hề làm giảm tốc độ tăng số lượng xe máy lưu thông trên địa bàn. Chúng ta biết xe máy hiện là một sản phẩm thiết yếu, tức quan trọng và không thể thiếu, đối với tuyệt đa số những công dân Hà Nội đang trong độ tuổi lao động và có nhu cầu đi lại hằng ngày. Nó là thiết yếu do công dụng to lớn của nó, do các phương tiện giao thông thay thế được nó còn đang thiếu và rất yếu, và cũng do giá mua nó về cơ bản là không quá cao so với mức thu nhập của nhân dân. Nếu ngày mai Hà Nội quyết định ngừng đăng ký xe máy, người cần mua xe nhất định sẽ vào Hà Đông, hay sang Vĩnh Yên, Bắc Ninh hoặc Hưng Yên là thủ phủ của 4 tỉnh lân cận để nhờ dân môi giới đi thuê người đứng tên đăng ký hộ, như dân Hà Nội vẫn làm trong đợt tạm ngưng đăng ký lần trước mà UBND Hà Nội mới quyết định "thôi thí điểm" chưa được một năm nay. Đấy chỉ là những ngày đầu, còn sau vài tuần thì mỗi cửa hàng xe máy ở Hà Nội sẽ tuyển thêm một vài nhân viên chuyên đi các tỉnh để đăng ký xe cho khách. Và mọi chuyện sẽ y như cũ, trừ việc mỗi xe sẽ mất thêm ít nhất cũng 500 ngàn đồng. Khi cá nhân chưa có ô tô riêng, thành phố chưa có tàu điện ngầm, hay đường sắt trên cao, hay hệ thống xe bus hoàn hảo, thì xe máy là một phương tiện tối thiết yếu. Nó thiết yếu đối với cư dân đô thị cũng giống như gạo như muối thiết yếu đối với toàn dân vậy. Ví thử vì một lý do nào đó giá gạo và muối có bị dội lên 10% thì tuyệt đa số nhân dân vẫn ăn gạo và muối như mức mọi khi thôi chứ đã là thiết yếu thì làm sao mà nhịn hay ăn bớt đi một chút được (đường cầu của những sản phẩm thiết yếu trong ngắn hạn có hình dạng gần như dốc đứng là vì thế). Và chuyện xe máy đối với dân Hà Nội cũng hoàn toàn tương tự. Vậy có thể khẳng định, cấm đăng ký ở Hà Nội thì dân thủ đô sẽ sang 4 tỉnh láng giềng thuê đăng ký, mỗi xe sẽ phải mất trung bình 500 ngàn đồng để thuê đứng tên. Còn ở phương diện xã hội thì người dân sẽ thấy mệt mỏi và bực bội vô cùng. Mỗi năm Hà Nội sẽ có thêm vài trăm ngàn xe máy không chính chủ, việc mua bán cho tặng hay cầm cố những chiếc xe mượn tên đăng ký này sẽ gặp rất nhiều phiền toái. Lại vô số thời gian và công sức của nhân dân phải dành ra cho mấy cái việc lẽ ra dễ ợt này. Kiềm chế tai nạn và giảm ùn tắc giao thông nhất định phải thực hiện bằng những biện pháp hợp lý, hợp tình và hợp pháp khác. Công luận tin tưởng, rút kinh nghiệm lần "thí điểm" trước, UBND TP Hà Nội sẽ cân nhắc rất kỹ trước khi có thể ban hành một quyết định động trời như vậy. H.V